• |
WIEŚ |
• |
• |
• |
• |
• |
OKOLICA |
• |
• |
• |
• |
• |
• |
• |
LUDZIE |
• |
• |
• |
• |
ZBIORY |
•  |
• |
• |
• |
• |
FOLKLOR |
• |
• |
KONTAKT |
• |
• |
|
Oznaczenia: nowe aktualizacja |
|
|
|
 |
 |
|
|
|
Biogram Józefa Wybickiego z Manieczek  |
 |
autor słów hymnu, założył osady: Brodniczkę i Esterpole
Józef Rufin Wybicki herbu Rogala Józef Wybicki urodził się 29 września 1747 w Będominie koło Kościerzyny jako syn Piotra i Kaszubki Konstancji z Lniskich. Miał siedem sióstr (cztery wstąpiły do klasztoru), oraz brata, który został księdzem. Jego rodzina należała do średnio zamożnej szlachty.
W szóstym roku życia, Józef został oddany na wychowanie stryjowi Franciszkowi Wybickiemu, proboszczowi skarszewskiemu i archidiakonowi pomorskiemu. Na probostwie u stryja przebywał przez dwa lata, następnie w ósmym roku życia został oddany na naukę do jezuickiego kolegium w Starych Szkotach (wtedy przedmieściu Gdańska), gdzie przebywał przez siedem lat do 1762. W wieku 15 lat relegowany ze szkoły powrócił do stryja i był praktyce w kancelarii sądu grodzkiej w Skarszewach, gdzie miał uczyć się prawa.
W 1768 Wybicki poznał Kunegundę Drwęską (swoją pierwszą żonę), siostrzenicę generała Franciszka Skórzewskiego.
Przez kilka lat Wybicki utrzymywał z nią korespondencję, ponownie spotkał ją dopiero w 1772, na dworze Skórzewskich w Margońskiej Wsi koło Margonina, dokąd przybył po upadku konfederacji. Następnie spotkali się w 1773, kiedy Wybicki ponownie pospieszył z Będomina do Margońskiej Wsi do umierającego Franciszka Skórzewskiego.
Mimo braku zgody matki Wybickiego, bez jej wiedzy doszło do ślubu, 17 października 1773 w kościele św. Wojciecha w Margoninie. Kunegunda była o 17 lat starsza od Wybickiego i nie była posażna. Gdy Kunegunda, będąc blisko połogu, zmarła 17 sierpnia 1775, Wybicki powrócił do działalności politycznej.
Swoją drugą żonę, Esterę Wierusz-Kowalską, Wybicki poznał jako 15-letnią dziewczynę już w 1772, kiedy powracając z Wiednia zatrzymał się w majątku Franciszka Rostworowskiego w Wełnie koło Rogoźna. W majątku Rostworowskich, w którym Estera, siostrzenica pani domu, mieszkała razem z matką, bywał też później, kiedy piastował urząd podwojewodziego poznańskiego, wreszcie w 1780 oświadczył się i został przyjęty. Ślub z Esterą wziął w 1780 r. w Wełnie koło Rogoźna.
Po ślubie Wybicki nie chciał wracać do Będomina, który po I rozbiorze znalazł się w państwie pruskim, sprzedał majątek na Pomorzu i osiedlił się w Wielkopolsce. 21 czerwca 1781 za 150 tys. zł zakupił od małoletnich Ignacego i Adama Kołaczkowskich, w których imieniu występował Franciszek Rostworowski, dwie wsie koło Śremu - Manieczki i Psarskie. W kolejnych latach Wybicki sprzedał Psarskie i zakupił pobliskie Przylepki i Boreczek. Założył dwie nowe osady - Brodnickie Holendry (obecnie Brodniczka) i Esterpole, nazwane tak na cześć małżonki.
Mieszkając w Manieczkach poświęcał się przede wszystkim pracy w gospodarstwie i życiu rodzinnemu. Żona urodziła mu trójkę dzieci: Teresę (1782), Łukasza (1785) i Józefa (1787).
Dwór w Manieczkach, w którym mieszkał Wybicki z rodziną, już nie istnieje. Obecny dwór został wybudowany w 1894 przez późniejszych właścicieli majątku. Od 1978 funkcjonowało w nim Muzeum Józefa Wybickiego (już nieistniejące). Obecnie jedyną pozostałością z czasów Józefa Wybickiego jest niewielka barokowa kaplica w kształcie rotundy, ufundowana przez Wybickiego i wybudowana w 1786. Kaplica jest obecnie zamknięta i nie jest wykorzystywana do celów liturgicznych. W parku stoi popiersie Józefa Wybickiego.
W 1791 r. został wybrany jednym z dwóch delegatów miasta Poznania na sejm w Warszawie, co wiązało się z wyjazdem do Warszawy. Manieczki odwiedzał rzadko, w 1792 nabył majątek w Krobowie koło Grójca, a w roku 1793 sprowadził tam rodzinę. Wkrótce wszyscy przenieśli się do Warszawy. Manieczki, które w tym samym roku na skutek II rozbioru Polski znalazły się w zaborze pruskim, oddał w dzierżawę.
Po dymisji Wybicki powrócił do majątku w Manieczkach w 1821 roku, gdzie spędził ostatnie miesiące życia. Zmarł nagle 10 marca 1822 w Manieczkach (na atak febry), został pochowany przy kościele w Brodnicy koło Śremu, w mogile, w której w 1812 pochowano jego syna Łukasza. W 1824 w tej samej mogile spoczęła żona Estera. W roku 1923 dokonano ekshumacji zwłok Wybickiego, po czym przewieziono je do Poznania i 14 października, razem ze szczątkami Antoniego Amilkara Kosińskiego i Andrzeja Niegolewskiego, innych uczestników wojen napoleońskich, uroczyście pochowano w Krypcie Zasłużonych Wielkopolan w podziemiach kościoła św. Wojciecha w Poznaniu, na tzw. "Skałce Poznańskiej".
Kariera polityczna i wojskowa.
Związany od wczesnej młodości z obozem reform. W 1768 r. próbował zerwać sterowany przez Rosję "sejm riepninowski", co spowodowało, że musiał uchodzić z kraju.
Uczestniczył w antyrosyjskiej konfederacji barskiej, zabiegał w Berlinie o pozyskanie króla Prus dla konfederacji, następnie organizował konfederację na Pomorzu. W 1772 otrzymał od władz konfederackich awans na pułkownika. Po 1770 r. emigrował do Niderlandów, gdzie w Lejdzie studiował m.in. prawo i historię. Po powrocie do kraju osiadł w Poznaniu i od 1775 r. był podwojewodzim.
Pracował w Komisji Edukacji Narodowej, współredagował kodyfikację prawa Andrzeja Zamojskiego. Bywał gościem obiadów czwartkowych. W Sejmie Wielkim był plenipotentem Poznania i aktywnym działaczem stronnictwa patriotycznego, w obliczu wojny z Rosją przystąpił do konfederacji targowickiej, by ratować dorobek Sejmu Wielkiego. W okresie insurekcji 1794 r. był współpracownikiem Tadeusza Kościuszki i komisarzem cywilnym wysłanego do Wielkopolski korpusu gen. Jana Henryka Dąbrowskiego. Potem wyjechał do Francji, w 1797 r. współuczestniczył w formowaniu Legionów Polskich we Włoszech.
W 1806 r. z polecenia Napoleona wraz z gen. Dąbrowskim organizował w Wielkopolsce powstanie przeciwko Prusakom, a w trzy lata później przeciwko Austriakom.
Od 1813 r. przebywał na emigracji w Dreźnie i Głogowie. Po zakończeniu wojen napoleońskich, dzięki interwencji księcia Adama Czartoryskiego u cara Aleksandra I, odzyskał majątek w Manieczkach i od 1816 r. pracował w sądownictwie Królestwa Polskiego, prowadząc nadal działalność publicystyczną. W 1821 r. podał się do dymisji i powrócił do Manieczek.
Twórczość Józefa Wybickiego.
W lipcu 1797 roku w Reggio napisał słowa Pieśni Legionów Polskich we Włoszech, zwanej później Mazurkiem Dąbrowskiego.
Był poetą, dramatopisarzem, publicystą i działaczem politycznym. Jako pisarz tworzył teksty mające oświecać i wychowywać społeczeństwo, jako publicysta i działacz wspierał obóz reform Stanisława Augusta.
Mieszkając w Manieczkach miał czas na twórczość literacką, pisanie wierszy, dramatów i oper. W Manieczkach dokończył zaczętą jeszcze w Warszawie komedię Kulig i tragedię Zygmunt August, napisał pięć oper: Kmiotka, Samnitkę, Pasterkę zabłąkaną, Polkę, prawdopodobnie też zaginioną Ojczyznę z jednym synem (wspominał o niej w listach), oraz komedie, m.in. Warro na wsi. Z utworów tych tylko Kulig i Polka zostały wystawione w zawodowym teatrze w Warszawie (Kulig w inscenizacji Wojciecha Bogusławskiego w 1783), niektóre sztuki i opery wystawiano na przedstawieniach amatorskich w Manieczkach i dworach sąsiadów Wybickich.
| |
|
|